De opkomst van digitale zorgplatforms heeft een nieuwe discussie aangezwengeld: mogen artsen medicijnen voorschrijven aan patiënten die ze nooit fysiek hebben ontmoet? Dit roept de vraag op of we aan de vooravond staan van een online wildgroei van medicijnvoorschrijvers, of dat het juist een logische stap is in de modernisering van de gezondheidszorg.
De verschuiving in wetgeving
Traditioneel was het in Nederland verboden voor een arts om medicatie voor te schrijven aan een patiënt die hij of zij niet persoonlijk kent of waarvan de medicatiegeschiedenis niet beschikbaar is. Dit verbod, vastgelegd in artikel 67 van de Geneesmiddelenwet, was bedoeld om de veiligheid van patiënten te waarborgen. De coronapandemie fungeerde echter als een katalysator voor verandering. Omdat fysieke contacten zoveel mogelijk moesten worden vermeden, gaf de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) groen licht voor videoconsulten, waardoor op afstand medicatie kon worden voorgeschreven.
Deze pragmatische aanpak bleek succesvol en efficiënt. Minister Ernst Kuipers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft inmiddels een beleidsregel vastgesteld die online voorschrijven mogelijk maakt, in afwachting van een definitieve wetswijziging. Deze nieuwe regeling staat voorschrijven op afstand toe onder strikte voorwaarden: er mag geen fysiek onderzoek nodig zijn en de arts moet over de actuele medicatiehistorie van de patiënt beschikken.
De argumenten voor online zorg
Voorstanders van deze ontwikkeling benadrukken de voordelen voor zowel patiënten als artsen. Online consulten kunnen de toegankelijkheid van de zorg verbeteren, vooral voor mensen die in afgelegen gebieden wonen, minder mobiel zijn, of voor patiënten met een volle agenda die tijd willen besparen. Het stroomlijnt het zorgproces en kan de druk op reguliere huisartsenpraktijken verlichten.
Het stelt artsen ook in staat om hun praktijk efficiënter te organiseren. Een herhaalrecept, een kort consult over milde klachten of een snelle check-up kunnen gemakkelijk via een online platform plaatsvinden, waardoor er meer tijd overblijft voor patiënten die wel een fysiek consult nodig hebben.
De risico's en de angst voor 'wildgroei'
Critici kijken met argusogen naar de opkomst van commerciële online zorgplatforms. Zij vrezen een "wildgroei van geldbeluste voorschrijvers" die medicatie voorschrijven zonder de benodigde zorgvuldigheid. De grootste zorg is dat een online arts een patiënt niet kent en daardoor essentiële informatie over iemands gezondheid, levensstijl en andere medicatie mist. Dit kan leiden tot onjuiste diagnoses, verkeerde doseringen of gevaarlijke interacties tussen verschillende medicijnen.
Bovendien is de controle op online platforms complex. Hoe garandeer je dat de arts die voorschrijft daadwerkelijk de nodige kwalificaties heeft? En hoe voorkom je dat patiënten, in hun zoektocht naar een snelle oplossing, via een onbetrouwbare website medicatie verkrijgen die vervalst of onveilig is? De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) houdt toezicht, maar de handhaving blijft een uitdaging.
Balans tussen innovatie en veiligheid
De Nederlandse overheid probeert een middenweg te vinden tussen het omarmen van digitale innovatie en het waarborgen van de patiëntveiligheid. De voorwaarden van de nieuwe beleidsregel zijn een eerste stap om de risico's te beperken. Het vereiste van een actuele medicatiehistorie is cruciaal en moet voorkomen dat patiënten medicatie krijgen die conflicteert met wat ze al gebruiken.
De discussie over online zorg en medicatievoorschrijving zal blijven evolueren. De toekomst ligt waarschijnlijk in een hybride zorgmodel, waarin fysieke en digitale zorg naast elkaar bestaan en elkaar versterken. Het is de taak van artsen, wetgevers en toezichthouders om te garanderen dat dit model de veiligheid van de patiënt altijd centraal stelt. Zijn de zorgen over wildgroei terecht? Ja, ze zijn legitiem. Maar met een doordacht en strikt gereguleerd kader kan de digitalisering van de zorg een zegen zijn voor iedereen.